Ολική Αρθροπλαστική Γόνατος

Η ολική αρθροπλαστική του γόνατος (ΟΑΓ) αποτελεί μια απόλυτα επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση, καθώς προσφέρει στους ασθενείς μόνιμη ανακούφιση από τον πόνο και αποκατάσταση της κινητικότητας της άρθρωσης. Οι εξελιγμένες τεχνικές ελάχιστης παρέμβασης και ο βελτιωμένος σχεδιασμός των εμφυτευμάτων έχουν αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας της επέμβασης, προσφέροντας στους ασθενείς καλύτερη ποιότητα ζωής.

Χρειάζομαι ολική αρθροπλαστική γόνατος (ΟΑΓ);

Η απόφαση για να αντικατασταθεί η άρθρωση του γόνατος περιλαμβάνει στάθμιση του προσδοκόμενου οφέλους και του πιθανού κινδύνου, εάν υπάρχει. Ουσιαστικά, εάν το γόνατο έχει σημαντική φθορά από την αρθρίτιδα και δεν ανταποκρίνεται στη συντηρητική αγωγή (φάρμακα, φυσικοθεραπείες, εγχύσεις) τότε χρειάζεται αντικατάσταση.

Η απόφαση είναι εύκολη εάν υποφέρετε πολύ και δεν μπορείτε να περπατήσετε μακρινές αποστάσεις. Ακόμα περισσότερο, εάν είστε μεγαλύτερης ηλικίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι που υποβάλλονται σε ΟΑΓ είναι άνω των 70 ετών. Η αναβολή της επέμβασης, εάν έχετε σοβαρή αρθρίτιδα, καθιστά τους μύες πιο αδύναμους, κάνει το γόνατο πιο δύσκαμπτο και παραμορφωμένο και καθιστά το αποτέλεσμα λιγότερο επιτυχημένο. Από την άλλη μεριά, εάν είστε νέος, ενδέχεται να μην επιθυμείτε ακόμη να υποβληθείτε σε μια μεγάλη επέμβαση. Επομένως, ο γιατρός μπορεί να σας συμβουλέψει να αλλάξετε τον τρόπο ζωής σας, π.χ. με άσκηση  και  απώλεια βάρους. Αν είστε κάτω από την ηλικία των 50 ετών είναι πιθανό να χρειαστεί μία δεύτερη επέμβαση ΟΑΓ («αναθεώρηση») αργότερα στην ζωή σας.

Όπως και με το ισχίο, ένα γόνατο αντικαθίσταται για τους εξής κυρίως λόγους:

1. Πόνο, ο οποίος είναι η συνηθέστερη αιτία
2. Παραμόρφωση
3. Περιορισμό της λειτουργικότητας, π.χ. αστάθεια, δυσκαμψία
4. Για να προστατεύσουμε τις γειτονικές αρθρώσεις,

Είναι συνήθως η τελική και οριστική λύση όταν έχει αποτύχει η συντηρητική θεραπεία και δεν είναι εφικτές άλλες χειρουργικές θεραπείες. Το γόνατο με την οστεοαρθρίτιδα κλασικά είναι παραμορφωμένο. Συνήθως είναι παραμορφωμένο σε ραιβότητα, δηλαδή τα γόνατα κοιτάνε προς τα έξω. Μερικές φορές μπορεί να υπάρχει παραμόρφωση σε βλαισότητα, δηλαδή τα γόνατα κοιτάνε προς τα μέσα και είναι σε επαφή το ένα με το άλλο. Το βλαισό γόνατο είναι συνήθως πιο δύσκολο στην επέμβαση για διάφορους τεχνικούς παράγοντες. Επίσης, είναι πιο συνηθισμένο σε ασθενείς με ρευματικά νοσήματα, ενώ το ραιβό γόνατο είναι συνήθως κλασικό παράδειγμα της οστεοαρθρίτιδας.

Τι μπορώ να περιμένω από μια ΟΑΓ;

Πάνω από το 90% των ΟΑΓ διαρκεί περισσότερο από 15 έτη. Είναι εξίσου αποτελεσματικές με τις ολικές αρθροπλαστικές ισχίου. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία μιας ΟΑΓ. Οι προσδοκίες των ανθρώπων ποικίλουν ευρέως.

Πόνος μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος

Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν ελάχιστο υπολειπόμενο πόνο μετά το πρώτο εξάμηνο από την επέμβαση. Αλλά, ακόμα και όσοι έχουν, συνήθως βλέπουν περαιτέρω βελτίωση για ένα έτος.

Αυτοεξυπηρέτηση μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος

Η πλειονότητα των ασθενών έχει ελάχιστη πλέον δυσκολία μετά από μια ΟΑΓ:

• να αυτοεξυπηρετηθεί
• να πλυθεί
• να πραγματοποιήσει τις καθημερινές του ανάγκες και δραστηριότητες
• να μετακινηθεί
• να κάνει τα ψώνια του
• ακόμα και να αθληθεί  

Βάδιση μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος

Η βελτίωση στην βάδιση είναι ιδιαίτερα σημαντική και μεγάλη μετά από την επέμβαση. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να περπατήσουν για όσην ώρα επιθυμούν χωρίς πόνο. Κάποιοι ενδεχομένως να χρειάζονται ένα μπαστούνι, ιδιαίτερα εάν έχουν καθυστερήσει την επέμβαση ή χρησιμοποιούσαν μπαστούνι ήδη για μεγάλο διάστημα. Σε γενικές γραμμές, οι ασθενείς είναι σε καλύτερη φυσική κατάσταση ένα χρόνο μετά το χειρουργείο. Συνήθως, δεν είναι εύκολο να γονατίσει κανείς μετά από μια ΟΑΓ, επειδή η χειρουργική τομή είναι στην μέση και μπροστά, με αποτέλεσμα να είναι επώδυνη στο γονάτισμα.

Σταθερότητα και λειτουργικότητα της άρθρωσης μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος

Πριν από την ολική αρθροπλαστική γόνατος, η έλλειψη σταθερότητας του γόνατος είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα.  Όμως, δεν είναι καθόλου συχνό μετά από αυτή. Πριν από την ολική αρθροπλαστική, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να ανέβουν ή να κατέβουν κλίμακα ή το κάνουν με μεγάλη δυσκολία. Αυτό βελτιώνεται σημαντικά μετά από την ολική αρθροπλαστική γόνατος. Για τους νεότερους ασθενείς μια ΟΑΓ πιθανώς να μην τους επιτρέψει να επιστρέψουν σε βαριά χειρωνακτική εργασία.

Η αποθεραπεία μετά από μια ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι πιο μακρόχρονη σε σύγκριση με μια ολική αρθροπλαστική ισχίου. Μην προσδοκάτε να λυγίζει το γόνατό σας πλήρως από την αρχή, ιδιαίτερα εάν ήταν αρκετά δύσκαμπτο πριν από το χειρουργείο. Συνεπώς, μπορεί να εξακολουθείτε να έχετε δυσκολία να κάνετε πράγματα που χρειάζονται μεγάλη κάμψη του γόνατος, όπως: κάθισμα οκλαδόν, γονάτισμα ή βαθύ κάθισμα.

Τι προετοιμασία πρέπει να κάνει ο ασθενής πριν την ολική αρθροπλαστική γόνατος;

Οι ασθενείς μπορούν να κάνουν διάφορες αλλαγές στον τόσο στον τρόπο ζωής όσο και στο σπίτι τους, για να βοηθηθούν να αποκατασταθούν γρηγορότερα από την επέμβαση.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

1. Περιορισμός καπνίσματος: Οι καπνιστές είναι πιο ευάλωτοι σε επιπλοκές του αναπνευστικού κατά την αναισθησία, αλλά και σε λοιμώξεις του αναπνευστικού μετά την επέμβαση. Αυτό μπορεί να παρατείνει την παραμονή στο κρεβάτι, την κατάκλιση και να καθυστερήσει την αποθεραπεία του ασθενούς.
2. Απώλεια βάρους: Ένας υπέρβαρος ασθενής είναι δυσκολότερο να χειρουργηθεί από έναν αδύνατο, χρειάζονται μεγαλύτερες αποκολλήσεις το οποίο συνήθως συνεπάγεται μεγαλύτερη αιμορραγία. Οι υπέρβαροι ασθενείς είναι επίσης πιο ευάλωτοι σε αναπνευστικά επιπλοκές. Οι υπέρβαροι ασθενείς θα πρέπει να χάσουν όσο περισσότερο βάρος γίνεται, καθώς έστω και μικρή απώλεια βάρους βοηθάει. Το μικρότερο βάρος, επίσης, θα υποβάλει την αρθροπλαστική μετά το χειρουργείο σε μικρότερα φορτία.
3. Φάρμακα: Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα για την καρδιά, την αρτηριακή πίεση, το σακχαρώδη διαβήτη κλπ. θα πρέπει να λαμβάνονται τακτικά από τον ασθενή. Έτσι, ο ασθενής θα παραμείνει σε καλή κατάσταση πριν από το χειρουργείο.
4. Άσκηση: Οι ασθενείς θα πρέπει να ασκούνται όσο το δυνατόν περισσότερο. Όσο καλύτερη είναι η φυσικής τους κατάσταση πριν την επέμβαση, τόσο πιο εύκολο είναι να αποκατασταθούν μετά την επέμβαση.

Αλλαγές στο σπίτι

Είναι επίσης λογικό να προετοιμαστεί ο ασθενής για την περίοδο μετά την επέμβαση. Ο ασθενής μετά το χειρουργείο θα δυσκολεύεται να λυγίσει το γόνατό του παρ’ ότι μπορεί να έχει υποβληθεί σε μία εξαιρετική ολική αρθροπλαστική. Οι περισσότερες αρθροπλαστικές λυγίζουν μέχρι ορθή γωνία την πρώτη περίοδο μετά το χειρουργείο και σταδιακά βελτιώνονται με την καθημερινή άσκηση . Γι’ αυτό τον λόγο, μπορεί να είναι δύσκολο:

• να κάθεται σε χαμηλά καθίσματα
• να ανεβοκατεβαίνει τακτικά σκάλες
• να γονατίζει 
• να κάθεται οκλαδόν

Έτσι μπορεί να χρειαστούν υψηλότερα καθίσματα ή άλλα βοηθήματα για την αποφυγή σκυψίματος, γονατίσματος κ.λπ.

Προεγχειρητικός έλεγχος

Όπως και με άλλες μείζονες επεμβάσεις, ο ασθενής πρέπει να εκτιμηθεί πριν από την επέμβαση. Η εκτίμηση γίνεται από τον αναισθησιολόγο, τον καρδιολόγο ή και άλλες ειδικότητες εάν κριθεί απαραίτητο, για να καταστεί βέβαιο ότι είναι σε καλή κατάσταση γι’ αυτήν. Ο προεγχειρητικός έλεγχος πραγματοποιείται μία με δύο ημέρες πριν την επέμβαση. Συνήθως λαμβάνεται ένα πλήρες ιστορικό και πραγματοποιούνται διάφορες εξετάσεις, όπως παρατίθενται παρακάτω:

1. Αιματολογικές εξετάσεις για τον έλεγχο του αιματοκρίτη και παραμέτρων, όπως το σάκχαρο, η ουρία, οι ηλεκτρολύτες, η κρεατινίνη, κλπ. Επίσης, θα χρειαστεί να ληφθεί αίμα για διασταύρωση. Έτσι εξασφαλίζεται ότι θα υπάρχει διαθέσιμο αίμα στην περίπτωση που χρειαστεί να γίνει μετάγγιση μετά την επέμβαση. Ωστόσο, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, δε χρειάζεται.
2. Τα ούρα επίσης ελέγχονται γιατί είναι καθοριστικής σημασίας να μην υπάρχει λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος κατά την χρονική στιγμή του χειρουργείου.
3. Ακτινογραφίες θώρακος για να ελεγχθεί ότι δεν υπάρχει λοίμωξη του αναπνευστικού.
4. Ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα και εξέταση από καρδιολόγο για να ελεγχθεί η λειτουργία της καρδιάς.

Τι συμβαίνει στο νοσοκομείο;

Συνήθως γίνεται εισαγωγή στο νοσοκομείο νωρίς το πρωί  της ημέρας της επέμβασης. Την ημέρα της εισαγωγής, σας βλέπουν οι νοσηλεύτριες, ο αναισθησιολόγος και ο χειρουργός και υπογράφετε ένα φύλλο συναίνεσης.

Πώς πραγματοποιείται η αναισθησία για την ολική αρθροπλαστική γόνατος;

Θα σας τοποθετηθεί ένας φλεβοκαθετήρας, συνήθως στην ράχη του χεριού. Mέσω του φλεβοκαθετήρα θα χορηγηθούν φάρμακα για αναισθησία και αναλγησία, όπως και αντιβιοτικά για την πρόληψη των λοιμώξεων. Θα συζητήσετε με τον αναισθησιολόγο ποια νάρκωση είναι κατάλληλη στην περίπτωση σας. Πιθανές επιλογές είναι η γενική αναισθησία με την οποία θα κοιμηθείτε και θα διασωληνωθείτε. Ωστόσο, πιο πιθανό να γίνει ραχιαία ή επισκληρίδιος αναισθησία (περιοχική αναισθησία), περίπτωση κατά την οποία δεν θα καταλαβαίνετε το σώμα σας από την μέση και κάτω. Αυτές γίνονται με την είσοδο μιας βελόνας στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής σας στήλης και την έγχυση φαρμάκου. Υπάρχει ακόμα η δυνατότητα, η οποία είναι και η πιο συνήθης πρακτική, για συνδυασμό των ανωτέρω μεθόδων, περιοχική αναισθησία σε συνδυασμό με μέθη, έτσι ώστε να μην αισθάνεστε τι γίνεται την ώρα του χειρουργείου.

Πώς γίνεται η ολική αρθροπλαστική γόνατος;

Η επέμβαση περιλαμβάνει μια τομή στο πρόσθιο τμήμα του γόνατος, το μήκος της οποίας ποικίλει ανάλογα με τις διαστάσεις του ασθενούς, αλλά και την τεχνική του χειρουργού. Με τις τεχνικές ελάχιστης παρέμβασης (MIS) το μήκος της τομής έχει ελαχιστοποιηθεί σε σχέση με το παρελθόν. Η προσπέλαση αυτή επιτρέπει στον χειρουργό να αποκαλύψει το αρθριτικό γόνατο, να αφαιρέσει τις φθαρμένες από την αρθρίτιδα επιφάνειες και να τις προετοιμάσει για να υποδεχτούν τις προθέσεις. Επιπλέον, η τοποθέτηση των τεχνητών μοσχευμάτων γίνεται με ή χωρίς τη χρήση οστικού τσιμέντου.

Η επιτυχία μίας ολικής αρθροπλαστικής του γόνατος και η μακρόχρονη επιβίωσή της εξαρτάται τόσο από τη σταθερότητα της στερέωσης όσο και από τη σωστή ευθυγράμμιση της άρθρωσης του γόνατος. Ανάλογα με την τεχνική που ακολουθεί ο χειρουργός υπάρχουν διάφορα είδη ευθυγράμμισης και οι κατασκευαστές ολικών αρθροπλαστικών γόνατος παρέχουν τα κατάλληλα εργαλεία. Αυτά επιτρέπουν στον χειρουργό να τοποθετήσει τα οστικά κοψίματα με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίσει μια καλή ευθυγράμμιση. Η ρομποτική χειρουργική βοηθά σε αυτό ακριβώς το σημείο, προσφέροντας μεγαλύτερη ακρίβεια στην τοποθέτηση των προθέσεων.

Ολοκλήρωση της επέμβασης

Η ολική αρθροπλαστική γόνατος διαρκεί γύρω στη μιάμιση ώρα. Αφού ολοκληρωθεί η επέμβαση, ένα σωληνάκι τοποθετείται μέσα στο τραύμα προκειμένου να παροχετεύει το αίμα από το γόνατο μετά την επέμβαση για τις πρώτες 24 ώρες. Σκοπός αυτού είναι να αποφευχθεί το μεγάλο αιμάτωμα στο γόνατο και γύρω από αυτό. Διαφορετικά, η δημιουργία του προκαλεί πόνο και καθυστέρηση στην αποθεραπεία. Κατά την διάρκεια της επέμβασης δεν υπάρχει απώλεια αίματος, γιατί η επέμβαση γίνεται υπό ίσχαιμο περίδεση. Πιο συγκεκριμένα, ένα πλαστικό περιμήριο τοποθετείται γύρω από το πόδι, ψηλά στο ύψος του μηρού. Όπως περίπου το πιεσόμετρο, φουσκώνεται σε υψηλή πίεση και σταματά την κυκλοφορία του αίματος στο κάτω άκρο. Ως αποτέλεσμα,  η επέμβαση  πραγματοποιείται χωρίς την απώλεια αίματος και με καλύτερη ορατότητα για τον χειρουργό.

Το τραύμα μετά το χειρουργείο συρράπτεται δίνοντας μεγάλη έμφαση στην συρραφή του θυλάκου και του τετρακεφάλου, γιατί έχει μεγάλη σημασία για την αποκατάσταση μετά το χειρουργείο. Το δέρμα ράβεται, επίσης, συνήθως με μεταλλικά clips και ο ασθενής μετά από μια μικρή παραμονή στην ανάνηψη επιστρέφει στο δωμάτιό του.

Τι γίνεται μετά την ολοκλήρωση της επέμβασης;

Πριν την επιστροφή σας στο δωμάτιο περνάτε κάποια ώρα στην ανάνηψη. Εκεί θα σας δοθούν από την φλέβα οροί για ενυδάτωση και φάρμακα, όπως παυσίπονα, αντιεμετικά και άλλα. Το τραύμα θα είναι καλυμμένο με γάζες και επιδέσμους. Αν χρησιμοποιήθηκε ραχιαία ή επισκληρίδιος αναισθησία τότε δεν θα αισθάνεστε τα πόδια σας και τον πόνο για κάποιες ώρες. Η χρήση ουροκαθετήρα είναι επίσης μια συχνή πρακτική, τόσο για πρακτικούς λόγους που έχουν κάνουν με την κινητικότητα του ασθενούς, όσο και για λόγους πάρεσης της κύστεως από την νάρκωση.

Για τις πρώτες 24 – 48 ώρες μετά το χειρουργείο ο πόνος σας θα ελέγχεται από φάρμακα που σας δίνει ο αναισθησιολόγος αλλά και από την τοπική έγχυση φαρμάκων στην άρθρωση από το χειρουργό προ της ολοκλήρωσης της επέμβασης. Πιθανόν να έχετε  μία συσκευή έγχυσης αναλγητικού στην σπονδυλική σας στήλη (αντλία επισκληριδίου).

Φαρμακευτική αγωγή θα χρησιμοποιηθεί και προς αποφυγή της θρόμβωσης του σκέλους και, κατ’ επέκταση, μίας πιθανής πνευμονικής εμβολής. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος αντιπηκτικής αγωγής είναι η χρήση ενέσεων ηπαρίνης μικρού μοριακού βάρους (ΗΜΒΒ). Γίνονται υποδορίως στην κοιλιακή χώρα, γύρω από τον ομφαλό, ή στο βραχίονα. Εναλλακτικά, νεότερα σκευάσματα είναι τα από του στόματος αντιπηκτικά, που χρησιμοποιούνται με επιτυχία τα τελευταία έτη.

Πότε μπορώ να φύγω από το νοσοκομείο;

Η συνήθης διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο είναι 1 με 2 ημέρες. Σε αυτό το διάστημα θα μπορείτε να περπατάτε μόνος σας έξω από το δωμάτιο χωρίς βοήθεια αλλά με την υποστήριξη περιπατητήρα ή βακτηριών. Θα μπορείτε να πηγαίνετε στην τουαλέτα με μικρή υποστήριξη για την άνοδο και την κάθοδο από το κρεβάτι ενώ θα μπορείτε να ανεβοκατεβαίνετε σκαλοπάτια μόνοι σας. Έτσι συνήθως δεν υπάρχει λόγος περαιτέρω παραμονής στο νοσοκομείο εκτός εάν άλλοι ιατρικοί λόγοι το απαιτήσουν. Τα ράμματα αφαιρούνται δύο με τρεις βδομάδες μετά το χειρουργείο, ενώ συνήθως δεν απαιτούνται αλλαγές στο τραύμα μετά την έξοδο από το νοσοκομείο.

Φυσικοθεραπεία μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος

Ήδη από την ημέρα του χειρουργείου θα μπορείτε να σηκωθείτε σε καθιστή θέση στο κρεβάτι σας. Από την πρώτη μετεγχειρητική μέρα ξεκινάει και η φυσικοθεραπεία και κινητοποίησή σας. Η βάδιση είναι σχετικά εύκολη μετά από μια ΟΑΓ και επιτυγχάνεται από την πρώτη κιόλας μετεγχειρητική ημέρα. Οι ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης του σκέλους και κάμψης–έκτασης του γόνατος, ξεκινάνε επίσης από την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα.

Μετεγχειρητικά θα ξεκινήσετε ασκήσεις με την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου φυσιοθεραπευτή οι οποίες είναι εξαιρετικά σημαντικές για την επιτυχία της επέμβασης. Ένα γόνατο για να είναι λειτουργικό πρέπει να τεντώνει πλήρως και να λυγίζει τουλάχιστον σε ορθή γωνία. Αυτό κατά το ήμισυ επιτυγχάνεται στο χειρουργείο, αλλά κατά το άλλο ήμισυ επιτυγχάνεται με την σωστή μετεγχειρητική αποκατάσταση. Καθοριστικό παράγοντα αποτελούν οι επίμονες προσπάθειες του ίδιου του ασθενούς.

Πόσο καιρό διαρκεί η αποθεραπεία;

Κάθε ασθενής και κάθε γόνατο είναι διαφορετικό και έτσι κάποιοι ασθενείς έχουν ταχύτερη και κάποιοι άλλοι βραδύτερη αποθεραπεία. Αυτό εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την προεγχειρητική κατάσταση ασθενούς και σκέλους. Έτσι ασθενείς με καλό μυϊκό σύστημα και χωρίς σύγκαμψη προεγχειρητικά έχουν ταχύτερη μετεγχειρητική αποθεραπεία. Αντίθετα παραμελλημένες περιπτώσεις είναι πολύ πιθανό να καθυστερήσουν να επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, το οποίο όμως αργά ή γρήγορα τελικά θα επιτευχθεί.

Θα χρειαστείτε έναν περιπατητήρα τύπου “π” ή δύο πατερίτσες για την πρώτη περίοδο. Η περίοδος αυτή ποικίλει από λίγες μέρες μέχρι ένα μήνα. Είναι αναμενόμενο το γόνατό σας να είναι οιδηματώδες ή και να έχει εκχυμώσεις, δηλαδή αιματώματα. Σε περιπτώσεις μεγαλύτερων οιδημάτων ή αιματωμάτων η αποθεραπεία μπορεί να είναι λίγο πιο βραδεία, αλλά το τελικό αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο. Μερικοί ασθενείς είναι πολύ ενθουσιώδεις και προκαλούν μεγαλύτερο οίδημα με το να είναι πολύ δραστήριοι. Σε αυτή την περίπτωση, ο χειρουργός ή ο φυσιοθεραπευτής θα σας δώσει οδηγίες για περιορισμό της κινητικότητας. Κύρια προτεραιότητα είναι να θρέψει το τραύμα ασφαλώς τις δύο πρώτες εβδομάδες.

Οι πρώτες εβδομάδες στο σπίτι

Η δραστηριότητα σας θα είναι περιορισμένη για τις πρώτες δύο με τέσσερις εβδομάδες μετά από μια ΟΑΓ, γιατί το γόνατό σας θα είναι βαρύ και θα χρειάζεστε υποστήριξη. Θα χρειάζεστε αναλγητικά για να μπορείτε να κάνετε τις ασκήσεις σας. Ο πάγος είναι πολύ χρήσιμος τόσο για την υποχώρηση του οιδήματος όσο και του άλγους. Θα πρέπει να ασκείστε καθημερινά και αρκετές φορές κατά την διάρκεια της ημέρας επαναλαμβάνοντας τις ασκήσεις που σας έδειξε ο φυσιοθεραπευτής αλλά και ο γιατρός σας στο νοσοκομείο. Σκοπός είναι η επίτευξη του εύρους κίνησης από πλήρη έκταση μέχρι κάμψη τουλάχιστον 110^ο-120^ο. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος περιορισμός στην στάση του ύπνου μετά από μια ολική αρθροπλαστική γόνατος.

Το πιο σημαντικό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι τις πρώτες λίγες ημέρες μετά το χειρουργείο δεν θα μπορείτε πιθανότατα να αυτοεξυπηρετείστε, δηλαδή να μαγειρεύετε για τον εαυτό σας ή για άλλους ή να κάνετε άλλες δουλειές του σπιτιού. Είναι έτσι πολύ πιθανό να χρειαστείτε βοήθεια από κάποιο άλλο άτομο μέσα στο σπίτι, το οποίο θα μπορεί να κάνει αυτές τις εργασίες για σας ή και να σας βοηθάει για να πηγαίνετε στο λουτρό ή σε άλλες δραστηριότητες σας.

Επανεξέταση και Αποκατάσταση

Ο χειρουργός θα θέλει να σας ξαναδεί ένα μήνα μετά το χειρουργείο. Μέχρι τότε θα έχετε λογικά απαλλαχθεί από την υποστήριξη των βακτηριών και θα μπορείτε αν θέλετε να οδηγήσετε ξανά. Αν χρησιμοποιούσατε υποστήριξη πριν το χειρουργείο, τότε πιθανώς να χρειάζεστε ακόμα κάποια υποστήριξη σε αυτό το χρονικό διάστημα. Καλό θα είναι όμως να αποφεύγετε την πολύωρη ορθοστασία ή την άρση βάρους μέχρι το διάστημα των τριών μηνών μετά το χειρουργείο. Σε αυτό το διάστημα συνήθως έχετε ήδη αρχίσει να ξεχνάτε την επέμβαση στην οποία υποβληθήκατε.

Μπορεί να υπάρξουν βέβαια παραλλαγές σε αυτό το πρωτόκολλο της αποθεραπείας οι οποίες εξαρτώνται όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω από την ηλικία και την κατάσταση του ασθενούς αλλά πολλές φορές και από την βαρύτητα του χειρουργείου. Αυτό συμβαίνει γιατί μία αναθεώρηση αρθροπλαστικής γόνατος, για παράδειγμα, μπορεί να χρειάζεται μεγαλύτερο διάστημα αποθεραπείας όπως επίσης και γόνατα τα οποία είχαν σημαντικές παραμορφώσεις.

Ποια υλικά χρησιμοποιούνται για τη νέα άρθρωση;

Το φυσιολογικό γόνατο σάς δίνει την αίσθηση του μεντεσέ αλλά στην πραγματικότητα κινείται σε ένα πολύ πιο σύνθετο τόξο. Αυτό επιτρέπει στο γόνατό σας να κινείται περιστροφικά και πλαγιο-πλάγια. Ο αρθρικός χόνδρος που καλύπτει τα άκρα του μηριαίου οστού και της κνήμης επιτρέπει στα κόκαλα να κινούνται εύκολα το ένα απέναντι στο άλλο. Η αρθρίτιδα καταστρέφει αυτό τον χόνδρο, με αποτέλεσμα το ένα οστό να τρίβεται με το άλλο και να προκαλεί πόνο.

Για να αντικατασταθεί η άρθρωση του γόνατος, ο χειρουργός αφαιρεί προσεκτικά τον χόνδρο και το φθαρμένο υποχόνδριο οστό και τα αντικαθιστά με προθέσεις από κράματα μετάλλων. Αυτά τα υλικά χρησιμοποιούνται για πάρα πολλά χρόνια και έχουν δοκιμαστεί επιτυχώς με το σχεδιασμό τους να βελτιώνεται συνέχεια με τα νεότερα υλικά. Το πέρας του μηριαίου οστού αντικαθίσταται από ένα κυρτό τμήμα μετάλλου με διαμόρφωση που προσομοιάζει στο πραγματικό μηριαίο. Το άνω πέρας της κνήμης αντικαθίσταται από ένα επίπεδο τμήμα μετάλλου του ίδιου σχήματος με το πραγματικό. Μεταξύ των δύο αυτών προθέσεων τοποθετείται ένα κομμάτι πλαστικού (πολυαιθυλενίου μεγάλου μοριακού βάρους, UHMWP) που συνδέεται με την κνήμη, υποκαθιστά το χόνδρο και τους μηνίσκους και αποτρέπει την επαφή μετάλλου με μέταλλο. Με την νέα άρθρωση η σταθερότητα στο γόνατο δίνεται από το σχήμα και τον σχεδιασμό της πρόθεσης σε συνδυασμό βέβαια με τα υπόλοιπα σταθεροποιητικά στοιχεία (συνδέσμους, μύες κ.λπ.).

Ποιοι είναι οι δύο τύποι αρθροπλαστικής γόνατος;

Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι αρθροπλαστικής γόνατος ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενή:

• Μη περιοριστικού τύπου αρθροπλαστική: Ο συνήθης σχεδιασμός μιας ΟΑΓ. Και οι δύο επιφάνειες ή διαμερίσματα, όπως τα ονομάζουμε, αντικαθίστανται.
• Η μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος: Αυτή χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις όπου μόνο το ένα μέρος της άρθρωσης, ή το ένα διαμέρισμα, όπως αποκαλείται, έχει φθορά. Αυτή η επέμβαση είναι μικρότερη σε βαρύτητα, έχει ταχύτερη αποκατάσταση και ενδείκνυται συνήθως, αλλά όχι αποκλειστικά, σε νεότερους ανθρώπους με μικρότερη καταστροφή της άρθρωσης, ως επέμβαση αναβολής της βαρύτερης ολικής αρθροπλαστικής.

Η αντικατάσταση της επιγονατίδας κατά την διάρκειας μιας αρθροπλαστικής γόνατος αποτελεί αμφιλεγόμενο ζήτημα στους χειρουργούς. Υπάρχει η σχολή (κυρίως στην Αμερική) που επιλέγει να την αντικαταστήσει πάντα, και η σχολή (κυρίως στην Ευρώπη) που δεν το πράττει ποτέ. ΄Όπως είναι προφανές κάθε πρακτική έχει τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της.

Τέλος, η συνήθης πρακτική για την καθήλωση των εμφυτευμάτων είναι η χρήση του οστικού τσιμέντου το οποίο παρέχει άμεση σταθεροποίηση. Παρά ταύτα, υπάρχουν σχεδιασμοί ολικής αρθροπλαστικής στις οποίες η στερέωση γίνεται χωρίς την χρήση οστικού τσιμέντου.

Επιπλοκές

Παρ’ ότι οι επιπλοκές δεν είναι συχνές, δυστυχώς υπάρχουν, όπως σε κάθε χειρουργική επέμβαση ή ιατρική πράξη εν γένει. Μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: αυτές που συμβαίνουν ως αποτέλεσμα ενός χειρουργείου γενικά (γενικές επιπλοκές) και αυτές που είναι ειδικές στις ολικές αρθροπλαστικές γόνατος (ειδικές επιπλοκές).

Γενικές επιπλοκές

1. Επιπλοκές από το ουροποιητικό: Είναι αρκετά συχνό για τους ασθενείς να έχουν δυσκολία να ουρήσουν μετά την επέμβαση. Συνήθως, είναι το αποτέλεσμα της κατάκλισης, της αναισθησίας, της περιορισμένης κινητικότητας αλλά και προϋπαρχόντων προβλημάτων κυρίως στους άντρες. Γι’ αυτό τον λόγο επιλέγεται η τοποθέτηση ουροκαθετήρα για τις πρώτες μέρες.
2. Επιπλοκές από το καρδιαγγειακό: Η πιο κοινή επιπλοκή από το καρδιαγγειακό είναι η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, η οποία όμως τα τελευταία χρόνια με την ταχεία κινητοποίηση των ασθενών και την κατάλληλη προληπτική αντιπηκτική αγωγή αποτελεί σπάνιο σύμβαμα. Ακόμα πιο σπάνια και επακόλουθη της προηγούμενης, είναι η δημιουργία θρόμβου που μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο ή πνευμονική εμβολή.
3. Επιπλοκές από το αναπνευστικό: Αυτές συνήθως συμβαίνουν ως αποτέλεσμα της αναισθησίας και της κατάκλισης. Ασθενείς με προηγούμενα αναπνευστικά ή καρδιακά προβλήματα είναι πιο επιρρεπείς σε αυτές τις επιπλοκές.

Ειδικές επιπλοκές

1. Χαλάρωση: Σε περιπτώσεις χαλάρωσης χρειάζεται αναθεώρηση και αλλαγή των μοσχευμάτων. Πρέπει βέβαια να καταστεί σαφές ότι το ποσοστό χαλάρωσης εξαρτάται κατά πολύ από τον χειρουργό, τα υλικά και τον ίδιο τον ασθενή. Έτσι συνήθως ένας έμπειρος χειρουργός που χρησιμοποιεί τα καλύτερα υλικά συνήθως έχει πολύ πιο χαμηλό ποσοστό χαλάρωσης από τον γενικό πληθυσμό των χειρουργών.
2. Αστάθεια: Μετά από μία ολική αρθροπλαστική του γόνατος οι σύνδεσμοι μπορεί να είναι πιο χαλαροί από το επιθυμητό και να προκαλούν στην άρθρωση αστάθεια. Όταν αυτή είναι ήπια δεν αποτελεί πρόβλημα. Μερικές φορές ωστόσο μπορεί να χρειαστεί νέα επέμβαση για να διορθώσει αυτή την κατάσταση.
3. Καθυστέρηση επούλωσης του τραύματος: Η ολική αρθροπλαστική του γόνατος περιλαμβάνει εμφύτευση συνθετικών υλικών πολύ κοντά στο δέρμα. Είναι λοιπόν πιθανόν το δέρμα να μην μπορέσει να επουλωθεί σωστά Είναι πολύ σημαντικό το τραύμα να κρατιέται όσο το δυνατόν πιο καθαρό, ωσότου πραγματοποιηθεί πλήρης επούλωση. Σπανίως μπορεί να συμβεί διάσπαση του τραύματος. Αυτό σημαίνει ότι το τραύμα ανοίγει και χρειάζεται να νεαροποιηθεί και ραφτεί εκ νέου.
4. Λοίμωξη της αρθροπλαστικής η οποία μπορεί να συμβεί άμεσα μετά το χειρουργείο ή και πολλά έτη μετά από αυτό: Αυτή θα αντιμετωπιστεί συνήθως με ισχυρά αντιβιοτικά. Κάποιες φορές, μπορεί να χρειαστεί επανεπέμβαση, η οποοία θα πραγματοποιηθεί σε ένα ή δύο στάδια.
5. Διαταραχή της αίσθησης γύρω από το γόνατο: Είναι φυσιολογικό για τους ασθενείς μετά από αρθροπλαστική γόνατος να χάνουν την αίσθηση στο έξω μέρος του γόνατος. Αυτό δεν είναι λειτουργικό πρόβλημα. Τα νεύρα τα οποία κόβονται με την χειρουργική τομή δεν αποκαθίστανται κι έτσι προκαλείται μία δερματική υπαισθησία.

Συχνές ερωτήσεις γύρω από την ολική αρθροπλαστική γόνατος

Το γόνατο μου είναι ακόμα επώδυνο;

Σπανίως, ο πόνος στο γόνατό σας δεν ηρεμεί μέσα στις πρώτες 3-4 εβδομάδες από το χειρουργείο. Αν αυτό συμβεί μιλήστε με το γιατρό σας, ο οποίος θα διαγνώσει πιθανό πρόβλημα και θα σας συμβουλέψει. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Μπορεί απλώς να χρειάζεστε ανάπαυση από τις ασκήσεις ή τροποποιημένη αναλγητική αγωγή. Το οίδημα και τα αιματώματα επίσης μπορεί απαιτήσουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε κάποιους ανθρώπους για να απορροφηθούν.

Το γόνατο μου είναι ακόμα δύσκαμπτο

Μερικές φορές, χωρίς προφανή λόγο, το γόνατο γίνεται πολύ δύσκαμπτο τις πρώτες εβδομάδες μετά την επέμβαση. Όσο περισσότερο προσπαθείτε να εξασκήσετε το γόνατο σας, τόσο πιο δύσκαμπτο και επώδυνο γίνεται. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Μερικές μέρες χωρίς ασκήσεις με απλή ανάπαυση μπορούν να βελτιώσουν πολύ την εικόνα.

Μπορεί μια τεχνητή άρθρωση γόνατος να αντικατασταθεί με μία άλλη;

Ναι μπορεί. 

Αν μια ΟΑΓ φθαρεί (αυτό μπορεί να συμβεί συνήθως μετά 15-20 έτη), τότε μπορεί να αντικατασταθεί με μία άλλη αρθροπλαστική. Αυτή η επέμβαση αναθεώρησης είναι πιο δύσκολη από την πρώτη. Η παλιά άρθρωση και το τσιμέντο που έχει χρησιμοποιηθεί θα αφαιρεθεί και θα αντικατασταθεί με νέα. Η αναθεώρηση της ολικής αρθροπλαστικής του γόνατος είναι πλέον επέμβαση ρουτίνας.

Τι εξελίξεις υπάρχουν;

Οι εξελίξεις στην ΟΑΓ είναι σημαντικότατες τα τελευταία έτη. Υπάρχουν συνεχείς βελτιώσεις στο σχεδιασμό και την κατασκευή των αρθροπλαστικών, αλλά κυρίως μεγάλες εξελίξεις στις χειρουργικές και αναισθησιολογικές τεχνικές:

• Βελτιστοποίηση των αναισθησιολογικών τεχνικών.
• Ρύθμιση του μετεγχειρητικού άλγους με καλύτερους και νεότερους συνδυασμούς φαρμάκων.
• Πρόληψη μετεγχειρητικών επιπλοκών όπως η ναυτία, η θρόμβωση ή η δυσκοιλιότητα, με τη χρησιμοποίηση κατάλληλων σκευασμάτων.

Έτσι, έχει επιτευχθεί η ταχύτερη επαναφορά του χειρουργημένου ασθενούς στην προτέρα κατάσταση και η βραχύτερη παραμονή του στο νοσοκομείο.

Ο καθοριστικότερος παράγοντας όμως για την επίτευξη αυτού είναι η χρήση των νεότερων χειρουργικών τεχνικών της ελάχιστης παρεμβατικότητας (minimal invasive surgery). Με την πραγματοποίηση της αντικατάστασης της άρθρωσης μέσω μικρότερων χειρουργικών τομών, την ελαχιστοποίηση της μυϊκής καταστροφής, τη συρρίκνωση του χειρουργικού χρόνου και την κατάλληλη επιλογή των ασθενών, έχουμε πετύχει:

• την ταχύτερη αποθεραπεία τόσο της άρθρωσης όσο και του ασθενούς.
• τη μικρότερη εξάρτηση του από υποστήριξη.
• τη μείωση του μετεγχειρητικού άλγους.
• την ταχύτερη επάνοδο του σε πλήρεις δραστηριότητες.

Συμπέρασμα

Η ολική αρθροπλαστική γόνατος αποτελεί μια από τις πιο επιτυχημένες ορθοπαιδικές επεμβάσεις, με εξαιρετικά ποσοστά μακροχρόνιας επιτυχίας. Ωστόσο είναι σημαντικό η αντικατάσταση της άρθρωσης να γίνεται από έμπειρο και καταρτισμένο Ορθοπαιδικό Χειρουργό, καθώς απαιτεί ακρίβεια και προσοχή στις κινήσεις.

Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Αναστάσιος Λιλικάκης διαθέτει πολυετή εμπειρία και εξειδίκευση στην χειρουργική αποκατάσταση του γόνατος χρησιμοποιώντας όλες τις σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές. Είναι Πρόεδρος του Τμήματος Επανορθωτικής Χειρουργικής Ισχίου & Γόνατος της Ελληνικής Ορθοπαιδικής Εταιρείας και Διευθυντής της Γ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών. Αν αντιμετωπίζετε προβλήματα με το γόνατό σας, απευθυνθείτε στον κ. Λιλικάκη για έγκαιρη διάγνωση και σωστή επιλογή της μεθόδου θεραπείας για την περίπτωση σας. Επικοινωνήστε άμεσα μαζί μας για να κλείσετε το ραντεβού σας.